تاثیر طراحی مناسب راه بر کاهش تصادفات ناشی از خطاهای انسانی

تصادفات و پیامد های منفی رو به رشد ناشی از آن در جهان، همواره به عنوان یکی از دغدغه های اصلی کارشناسان و مهندسان ایمنی را ها مطرح بوده و این مسئله زمینه ی اقدامات بسیاری درجهت حل مشکلات مربوط به ایمنی راه ها را فراهم آورده است. علت بروز یک تصادف را می توان در چهار عامل انسان، راه، عوامل محیطی و وسیله نقلیه جستجو کرد. وقوع یک تصادف ناشی از یک یا ترکیبی از دو یا چند عامل از عوامل فوق می باشد. پیچیدگی این حوادث چند عاملی به تجزیه و تحلیل دقیق تر نیاز دارد، چرا که تعیین درست حدود سهم هر یک از این عوامل، نقش بسیار مهمی در اتخاذ اقدامات اصلاحی بهینه و کارآمدتر، به منظور دستیابی به نتیجه ی مطلوب در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه ایفا می کند. آمار تصادفات در کشور ما بیانگر این مطلب است که حدود 90 درصد از کل تصادفات، ناشی از عوامل انسانی می باشند، درحالیکه بخش مهمی از این تصادفات به علت شرایط نامناسب راه و اثر آن بر رفتار رانندگان اتفاق می افتند. رفتار استفاده کنندگان از راه به شدت تحت تاثیر خصوصیات مسیر قرار دارد، با این وجود تاثیر متقابل دو عامل انسان و راه و سهم مشترک آنها در بروز تصادفات تا کنون بطور جدی مورد توجه قرار نگرفته است، چرا که شناسایی آن نیازمند اطلاعات کافی و بررسی های دقیق و کارشناسانه می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر طراحی مناسب راه بر کاهش تصادفات ناشی از خطای انسانی می باشد. به همین منظور قطعات مختلف از محور هراز با خصوصیات هندسی متغیر، به عنوان مطالعه ی موردی انتخاب و با اخذ اطلاعات تصادفات بطور مستقیم از فرم کام پلیس راه و بازدیدهای میدانی از مسیر، نحوه ی وقوع تصادفات و عوامل موثر در آنها به دقت مورد تجزیه و تحلیل و سطح ایمنی هر قطعه به روشهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. علاوه بر آن به منظور نشان دادن میزان تاثیر گذاری شرایط راه بر تصادفات، از دیدگاه کارشناسان، پتانسیل وقوع تصادف در هر قطعه، با توجه به خصوصیات مسیر و با استفاده از روش ahp تعیین، و با نتایج حاصل از تصادفاتی که در واقعیت رخ داده اند مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج مطالعات نشان می دهد که در مقاطع نیمه بهسازی شده، میانگین شاخص های فراوانی، شدت، نرخ و نرخ-شدت تصادفات نسبت به مقاطع بهسازی نشده پایین تر می باشد. علاوه بر این، نتایج حاصل از تخمین پتانسیل وقوع تصادف با توجه به شرایط راه، مطابقت خوبی را با آمار واقعی تصادفات و مقادیر نرخ و شدت-نرخ تصادف در هر قطعه نشان می دهد. این مسئله بیانگر آن است که سهم عامل راه بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر تصادفات رخ داده در این محور، در عمل بسیار بیشتر از آن چیزی است که در آمارها ارائه می شود. همچنین در بین عوامل انسانی، عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه، تجاوز و انحراف به چپ، عدم توجه به جلو و عدم رعایت حق تقدم به عنوان مهمترین علل وقوع تصادفات در محدوده ی مورد مطالعه، به میزان قابل ملاحظه ای تحت تاثیر خصوصیات راه و موقعیت هندسی مسیر قرار دارند و میزان وقوع تصادفات ناشی از این عوامل، با انجام اقدامات اصلاحی در راستای ارتقاء کیفیت مسیر، کاهش قابل توجهی خواهند یافت.